Hoe inclusief is de arbeidsmarkt? Wat heeft de Realisten Academie 2.0 hieraan bijgedragen? En waar liggen de kansen? Deze vragen stonden centraal tijdens het eindevent op 10 mei 2022. Als kritische dagvoorzitter ging Thijs de Lange aan tafel in gesprek met drie panelleden vanuit het bedrijfsleven, het onderwijs en de arbeidsmarkt. De bijeenkomst werd online bijgewoond door bijna 60 deelnemers; een vertegenwoordiging van werkgevers, de overheid, onderwijsprofessionals vanuit verschillende onderwijssectoren en Realisten.
Thijs de Lange ging in op het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap, dat sinds juli 2016 in Nederland van kracht is. Dit mensenrechtenverdrag geeft personen met een beperking of chronische ziekte recht op gelijke behandeling en gelijkwaardig meedoen. Maar wat is er tot nu toe gedaan? Wat kan beter?
De impact van de Realisten Academie 2.0
Rianne Rietveld, directeur van CNV Jongeren, gaat in op de bereikte impact van het MDT-project de Realisten Academie 2.0 ‘Samen voor gelijke kansen’. Een samenwerking tussen CNV Jongeren, Expertisecentrum inclusief onderwijs (ECIO), Onbeperkt aan de Slag, Stichting Alexander en Emma at Work. Het project werd mogelijk gemaakt door ZonMw. Samen met de deelnemers is gewerkt aan positieve beeldvorming en het doorbreken van taboes op arbeidsbeperkingen. De deelnemers zijn gestimuleerd tot persoonlijke en professionele ontwikkeling voor meer mogelijkheden op de arbeidsmarkt en duurzame inzetbaarheid. Ze zijn daarbij ondersteund met buddy’s, intervisietrajecten en trainingen. Ruim 360 Realisten, jongeren (14-27 jaar) met een arbeidsbeperking, zijn opgeleid. 70% van de deelnemers voelt zich zekerder en 80% kan met meer vertrouwen praten over hun eigen beperking. Met pitches en het delen van hun ervaringsverhaal hebben ze 20.000 mensen bereikt. Hiervan heeft 85% nieuwe inzichten en handvatten gekregen voor meer arbeidskansen voor deze jongeren. En beveelt 95% deze ervaring aan derden aan. Een persoonlijk gesprek voor inzichten maakt het verschil. Het gepassioneerde en betrokken team van de Realisten Academie 2.0 heeft samen met de Realisten de verandering in gang gezet.
Het vervolg: de Realisten Academie 2.0: de inclusie-makers
“Dit is het eindevent, maar eigenlijk ook weer niet. Want we gaan door met de Realisten Academie 2.0 met focus op de inclusie-makers. Nog meer Realisten gaan met hun pitches en interactieve gesprekken het land in om inclusie aan te pakken. Nieuw is de samenwerking in groepsverband om te werken aan regionale impact”, vertelt Rietveld.
Met stellingen gaat Thijs in gesprek met de panelleden.
Stelling: met een zichtbare beperking is de kans op een passende baan groter
Pim Brouwers, Manager Diversity & Inclusion bij VodafoneZiggo, is van mening dat een zichtbare beperking helpt bij bedrijven die starten met de banenafspraken. “Echter lijkt het dat men bij een zichtbare beperking meer handelingsverlegen is. Een onzichtbare beperking is ingewikkelder. Als bedrijf moet je voorbereid zijn met coaching op zowel inhoud als op de ondersteuningsvraag”, aldus Brouwers.
Stelling: je opleidingsniveau is van invloed op je baankans binnen een inclusieve arbeidsmarkt
Aart van der Gaag is commissaris en boegbeeld van het project ‘Op naar de 100.000 banen’ (initiatief van VNO-NCW, MKB-Nederland en LTO Nederland) en inspirator voor de overheid bij hun taakstelling om 25.000 banen voor mensen met een arbeidsbeperking te realiseren. Hij vertelt dat er veel beroepen zijn waar men met wat training gewoon aan de slag kan. “Knelpunten zijn dat veel bedrijven vaak vasthouden aan hun functieprofielen en koudwatervrees en vooroordelen hebben. Schaarste bestaat niet. 73.000 mensen werken nu met banenafspraken. 12% van de betrokken werkgevers is tevreden. Met wat creativiteit, bijvoorbeeld door het delegeren van taken, kan je ook nieuwe functies creëren.” Ook Brouwers beaamt dit: “Functies kan je opknippen. Kijk naar talenten en wat daarbij past.” De ICT-sector schreeuwt om werknemers. Een deelnemer draagt het idee aan om meer leraren met een beperking als voorbeeldrol aan te stellen. Marlou Heskes, docent en projectleider bij Fontys Hogescholen en betrokken bij initiatieven voor duurzame arbeidsparticipatie, zoals het project Career Jumpstart, vertelt dat veel docenten autisme hebben.
Stelling: binnen het onderwijs is te weinig aandacht voor de aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt. Dit moet een standaardonderdeel in het lesaanbod zijn.
De deelnemers zijn het erover eens dat er meer initiatieven voor inclusieve uitstroom nodig zijn. Zoals vroegtijdig en doorlopende opname in het curriculum. Met aandacht voor arbeidsoriëntatie, aanvullende begeleiding, het zelfstandig laten nadenken over de te maken keuzes en ook houding en gedrag. Een standaardcurriculum is geen quick fix-oplossing. Maatwerk blijft nodig. Daarbij is het initiatief van de jongeren zelf van belang.
Stelling: inclusieve werkgeverschap levert alleen voordelen op
Brouwers is van mening dat de ambitie van een bedrijf weerstand kan oproepen. Werkgevers moeten de kennis krijgen van wat iemand nodig heeft en hiervoor de ruimte bieden. In het bedrijf moet naast aandacht voor het functioneren ook aandacht zijn voor het welzijn van de persoon in kwestie. Van der Gaag voegt hieraan toe dat het vinden van de doelgroep, de kennis van subsidies en regelingen hierbij ook parten spelen. “Het verschil tussen overheid en bedrijfsleven is groot. In het bedrijfsleven is meer eigenaarschap. De administratieve processen bij de overheid zijn omslachtig.” Ook voor het bedrijfsleven, bijvoorbeeld de samenwerking met UWV, moet dit vereenvoudigd worden. Bedrijven hebben financieel voordeel met de no-riskpolis, een regeling wanneer ze een werknemer met een handicap of ziekte in dienst nemen. Zo heeft Fontys geen problemen bij het vinden van bedrijven, vertelt Heskes. Bij Fontys werken ze nauw samen met 20 bedrijven die zich committeren als koplopers, zoals ASML. “We benutten de netwerken van deze koplopers en kijken vanuit passie en talenten naar de kandidaten.” Brouwers beaamt dit en vindt dat mensen met een beperking ook zelf moeten aangeven wat ze nodig hebben.
Stelling: een inclusieve arbeidsmarkt bestaat niet
Iedereen is het ermee eens dat je te weinig mensen met een beperking om je heen ziet. Een arbeidsmarkt is pas inclusief als je het woord niet meer hoeft te gebruiken. Respect, kijken naar de persoon in plaats van naar de diagnose en iedereen in zijn waarde laten, zijn hierbij belangrijke aspecten.
Welke stappen zijn nodig voor een inclusieve arbeidsmarkt?
Van der Gaag stelt dat de afgelopen jaren stappen zijn gezet en dat het hoger op de agenda staat. “Echter zitten we tegelijkertijd in een bubbel. 20% van de banenafspraak heeft een jobcoach. Hiervan kunnen ze maximaal drie jaar gebruikmaken. Sommigen hebben echter langer begeleiding nodig.” Brouwers stelt dat het delen van goede voorbeelden belangrijk is. “Laten zien dat het wel kan, dat werkt als een olievlek.” Heskes vindt dat we eerder moeten focussen om hoger in de Europese ranking, de top-5, te komen. “Nederland en Hongarije zijn de laagst scorende landen aangaande inclusiviteit op de arbeidsmarkt. “We moeten in de opleiding beginnen en beter de samenwerking met de arbeidsmarkt aangaan. Meer marketing en beeldvorming is nodig. Bied extra begeleiding waar nodig en focus ook op zelfredzaamheid en autonomie van de individu.”
De ervaringen van de Realisten
De Realisten zijn het erover eens dat wanneer de mensen op de werkvloer hen als persoon beter kennen, ze beter op hun waarde worden geschat. Ze vonden de activiteiten van de Realisten Academie 2.0 heel spannend. Maar hiermee kreeg hun zelfvertrouwen wel een boost. Ook vonden ze het prettig een gelijkwaardige positie, tijdens de contactmomenten met werkgevers, te ervaren. En de omgang met lotgenoten, waardoor ze herkenning bij elkaar vonden. Voor hen is de arbeidsmarkt inclusief wanneer ze als werknemer geaccepteerd worden, de ruimte krijgen om te leren en te ontwikkelen en dat men naar de persoon kijkt in plaats van naar de beperking.
We stelden de Realisten enkele vragen over hoe zij de deelname aan de Realisten Academie 2.0 hebben ervaren. Bekijk de opnames:
- Aflevering 1 – over hun groei en obstakels: hoe en of ze op hun waarde worden geschat; welke obstakels ze op professioneel gebied hebben overwonnen en waar ze het meest trots op zijn.
- Aflevering 2 – over de impact van de Realisten Academie 2.0: waarom ze deelnamen aan de Realisten Academie 2.0; wat ze eruit haalden en wat ze nu zelf anders gaan doen op de werkvloer.
- Aflevering 3 – ervaringen met werkgevers: waarom ze een aanwinst zijn voor een bedrijf; wat ze van een bedrijf verwachten en wat een bedrijf niet moet doen.
- Aflevering 4 – de ideale arbeidsmarkt: of ze de arbeidsmarkt inclusief vinden, wat collega’s daaraan kunnen doen en hoe de arbeidsmarkt er in de ideale wereld voor hen uitziet.