In gesprek met leeftijdsgenoten over kansen en dromen

 “Jongeren over de wereld hebben vaak dezelfde dromen, maar niet altijd dezelfde kansen om die dromen te realiseren. Niet het veranderen van dromen, maar investeren in eerlijke kansen, zodat iedere jongere zijn of haar droom kan realiseren, is wat er moet gebeuren”. Dit is mijn visie op vakbondswerk waar het gaat om de sociaaleconomische positie van mijn leeftijdsgenoten. Niet alleen in Nederland, maar ook in andere landen in de wereld waar de situatie van jongeren vaak nog complexer is. Omdat de uitdagingen en belangen van jongeren over de hele wereld nauw met elkaar verbonden zijn, stopt ons werk niet bij de landsgrenzen van Nederland. In de periode van 15 tot en met 20 december 2018 heb ik met CNV Internationaal een bezoek gebracht aan Tunesië om in gesprek te gaan met jonge vakbondscollega’s over eerlijke kansen en dromen. Lees hieronder mijn terugblik op een bijzondere reis naar Noord-Afrika.

Belang van internationaal vakbondswerk

CNV Internationaal is al decennia actief en doet belangrijk werk in veel landen en verschillende continenten over de wereld. Van Afrika tot Azië en Zuid-Amerika. Het doel is om de werkomstandigheden van mensen te verbeteren. Dit is belangrijk, omdat jammer genoeg in veel landen de positie van werknemers – zacht uitgedrukt – ver onder de maat is. Sinds kort is CNV Internationaal ook actief in de Noord-Afrikaanse regio, om precies te zijn in Tunesië. Een relatief klein land met een lange geschiedenis, ruim 11 miljoen inwoners, grenzend aan Algerije, Libië en de Middellandse Zee.

De Arabische lente

Het relatief kleine land kreeg in 2010 te maken met grote veranderingen. In dat jaar braken de protesten uit wat leidde tot de Arabische Lente is verschillende landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. De aanleiding was heel tragisch. Op 17 december 2010 stak een Tunesische werkloze jongen van 26 jaar oud, die zijn inkomen probeerde te verdienen met het verkopen van producten op straat, zichzelf in brand uit protest tegen de inbeslagneming van zijn producten. Het gevolg was een grote storm van protesten.

Reis naar Tunesië en het seminar

Precies 8 jaar later ben ik in Tunesië om in gesprek te gaan met vakbondsjongeren tijdens een driedaags seminar georganiseerd door CNV Internationaal. Centraal in het bezoek staat het uitwisselen van informatie over vakbondswerk en het geven van een training effectief lobbyen en belangenbehartiging. De ervaring leert dat de belangen van jongeren vaak niet hoog op de agenda staan. Als generatie zijn we onvoldoende in staat om besluitvorming in het voordeel van jongeren te beïnvloeden. Jammer genoeg vissen jongeren daardoor vaak achter het net. Het is daarom niet alleen relevant, maar ook nodig om met leeftijdsgenoten kennis en ervaring te delen hoe we beter voor onze belangen kunnen opkomen en invloed kunnen vergroten.

Dezelfde dromen, maar niet dezelfde kansen

Het is maandagochtend 17 december 2018 en we beginnen aan het driedaags seminar. Ruim 20 jongeren uit verschillende regio’s uit heel het land zijn gekomen – sommigen meer dan 500 kilometer – om deel te nemen aan het seminar van CNV Internationaal. We beginnen met een korte kennismaking en delen onze verwachtingen over de bijeenkomst. Bij het voorstelrondje refereert één van de jonge deelnemers aan precies 8 jaar geleden toen de revolutie uitbrak in Tunesië. Het werd stil in de zaal. Een deel van de jongeren kan zich die tijd nog goed herinneren en weet wat er toen precies gebeurde. De jongeren beginnen te vertellen over wat zij hebben meegemaakt in die roerige tijd. De rode lijn in hun verhaal is dat zij, net als iedere andere jongere, een goed bestaan willen opbouwen met eerlijke kansen om hun dromen te realiseren. Dit begint bij het kunnen volgen van een leuke opleiding, het vinden van een goede baan, het hebben van een woning en de zekerheid om een gezin te kunnen stichten. De revolutie heeft niet gebracht waar ze op hadden gehoopt, geven een aantal jongeren aan. Het is een bijzonder en indrukwekkend moment. Leeftijdsgenoten die wel dezelfde dromen, maar niet dezelfde kansen hebben. In dit soort situaties komt het vakbondswerk echt heel dichtbij.

Mismatch tussen onderwijs en arbeidsmarkt

Na het voorstellen is het de beurt aan Prof. dr. Akram Belhadj Rhouma die ons meeneemt in de feiten en cijfers over de situatie van jongeren op de arbeidsmarkt in Tunesië. Helaas is de jeugdwerkloosheid nog steeds erg hoog. Ruim 38 procent van de jongeren zit zonder werk. Het aantal werkloze jongeren met een diploma is hoger dan het aantal werkloze jongeren zonder diploma. Het idee dat studeren je een betere kans geeft op de arbeidsmarkt, is waar. Maar niet voor wie zonder werk thuis zit. Volgens de professor is een belangrijke oorzaak de mismatch tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Jongeren worden onvoldoende voorbereid op de inhoud van het werk. Na de presentatie van de arbeidsmarktdeskundige is er ruimte voor het stellen van vragen. Er is veel discussie over wat er moet veranderen om jongeren meer perspectief te geven op werk. Ik stel ook een vraag. Mijn vraag gaat over de positie van jongeren met een beperking en hun positie op de arbeidsmarkt. In verschillende sectoren worden jongeren met een beperking wel begeleid, maar er gebeurt op dit terrein nog veel te weinig, is het antwoord van de professor.

Lobbydoelen SMART maken

Maandagmiddag starten we met de tweedaagse lobbytraining. Het is een intensieve training waar een methode van tien stappen wordt gepresenteerd over het effectief beïnvloeden van besluitvorming. Onderwerpen die aanbod komen in de training zijn: interne organisatie, eigen beleidsagenda, actoren in het veld, instrumenten om besluitvorming te beïnvloeden en het maken van een lobbyplan. Behalve het delen van theoretische kennis staat ook het doen van concrete opdrachten centraal. Immers, de beste leerschool is: oefenen, oefenen en oefenen. Dit hebben we gedaan door de training toe te spitsen op een concrete casus, namelijk: het verkleinen van de kloof tussen onderwijs en arbeidsmarkt in Tunesië. De arbeidsmarktdeskundige en jongeren benoemden dit onderwerp als een van de grootste uitdagingen. Op maandagmiddag hebben we met elkaar eerst het lobbydoel SMART geformuleerd. Daarna hebben we aan de hand van een rollenspel de elevatorpitch geoefend. ‘Stel je komt toevallig de minister van Onderwijs tegen in de lift, wat is je belangrijkste boodschap in 30 seconden?’ Een mooie oefening om je kernboodschap in een paar kernzinnen samen te vatten. Het resultaat van de dag was dat de jongeren belangrijke bouwstenen voor hun eigen lobbyplan hebben bedacht en opgeschreven.

Maximaal draagvlak realiseren

Op dinsdag 18 december 2018 was dag twee van het seminar. De input van maandag hebben we verder uitgewerkt voor het opstellen van een lobbyplan. Nu het lobbydoel is beschreven, het verkleinen van de kloof tussen onderwijs en arbeidsmarkt, zijn we toe aan de volgende stap: het in kaart brengen van relevante partijen in het veld. De jongeren hebben eerst gebrainstormd over wie de relevante actoren zijn en vervolgens deze partijen ingedeeld per categorie: internationale organisaties, overheid, sociale partners, maatschappelijke organisatie en ngo’s. Vervolgens hebben we de onderlinge relaties tussen de relevante actoren gedefinieerd op basis van twee assen: veel invloed / weinig invloed – inhoudelijk veel / weinig overeenkomst. Op basis van dit overzicht hebben de jongeren concreet een lobbyplan opgesteld en stap-voor-stap beschreven welke partijen relevant zijn om mee samen te werken voor het beïnvloeden van het beleid. De kracht van de training is dat je bewust wordt van je eigen kunnen, goed leert formuleren wat je precies wil bereiken en met wie je moet samenwerken om maximaal draagvlak te realiseren. De leergierigheid, nieuwsgierigheid, betrokkenheid en de wijze waarop de jongeren de inhoud van de training hebben vertaald naar hun eigen situatie was erg inspirerend om mee te maken.

Ruimte hebben en nemen om de stem van jongeren te laten horen

Woensdag 19 december was de laatste dag van het seminar. Het onderwerp van die dag was het uitwisselen van kennis en ervaringen over de rol en positie van jongeren binnen de vakbond. In mijn presentatie heb ik uitgebreid gesproken over de sociaaleconomische positie van jongeren in Nederland, het poldermodel, organisatiestructuur van CNV Jongeren, onze beleidsagenda, werkwijze en activiteiten van ons als jongerenbond, acties die we hebben georganiseerd en de resultaten die we tot op heden hebben bereikt. Een van de sterke punten van CNV Jongeren is dat wij een onafhankelijke bond zijn naast andere bonden in het CNV en ook deel uitmaken van het algemeen bestuur van het CNV. Dit geeft een verantwoordelijkheid maar ook de mogelijkheid om de stem van jongeren te laten horen binnen de vakbond en ook daarbuiten. Met onze invalshoeken en argumenten verrijken we de maatschappelijke discussie en zorgen we ervoor dat er met onze belangen ook rekening wordt gehouden. Duurzame oplossingen voor complexe problemen kunnen alleen worden bereikt wanneer ook jonge generaties worden betrokken in de besluitvorming, was mijn boodschap.

Terug naar Nederland

Donderdagochtend 20 december 2018 om 07.00 uur komen we in de hoofdstad Tunis aan op het hoofdkantoor van de vakbond UGTT voor een laatste overleg en terugblik op het seminar. Ik kijk met een voldaan gevoel terug. De jongeren waren zeer betrokken en ik heb het gevoel dat we een bijdrage hebben kunnen leveren aan het empoweren van jongeren. De sociaaleconomische problemen waar zij als generatie mee te kampen hebben zijn groot. De jeugdwerkloosheid is hoog en er is voor veel jongeren weinig perspectief op een goede toekomst.

Niks doen is geen optie

Ondanks deze situatie zijn de jongeren gemotiveerd om zich in te zetten voor een betere toekomst. Ook zij hebben dromen, maar vaak te weinig mogelijkheden. Terug in Nederland lees ik opnieuw over acties van jongeren die boos zijn over de economische problemen en de uitzichtloosheid van hun situatie in Tunesië. Natuurlijk is het naïef om te denken dat één seminar de sociaaleconomische positie van jongeren kan veranderen, was het maar zo simpel. Niks doen is geen optie. Daarom is het belangrijk dat wij als vakbond ons internationaal blijven inzetten zodat mensen overal in de wereld kansen krijgen om een fatsoenlijk bestaan op te bouwen en hun dromen te realiseren.

In Tunesië is CNV Internationaal een trainingsprogramma gestart voor 20 jonge vakbondsmensen van de UGTT en drie vertegenwoordigers van andere jongerenorganisaties (studenten en werkzoekenden). Zij werkten afgelopen december drie dagen aan hun lobby-capaciteiten en kennis over verbetering van de inzetbaarheid van jongeren. De vakbondsjongeren komen onder andere uit de sectoren textiel, overheid en onderwijs. Semih Eski, voorzitter van CNV Jongeren verzorgde de training samen met Jan Ridder, programme officer Afrika, en Uzziel Twagilimana, ervaren trainer en adviseur van CNV Internationaal in West-Afrika.